การวิเคราะห์คุณค่าและการดำรงอยู่ของภูมิปัญญาการทำมีด : กรณีศึกษาหมู่บ้านอรัญญิก อำเภอนครหลวง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อวิเคราะห์คุณค่าของภูมิปัญญาการทำมีดอรัญญิก 2) เพื่อศึกษาการดำรงอยู่ของภูมิปัญญาการทำมีดอรัญญิก 3)เพื่อนำเสนอแนวทางการอนุรักษ์ภูมิปัญญาการทำมีดอรัญญิกผู้วิจัยใช้วิธีการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้องเก็บข้อมูลภาคสนาม การสังเกต(Observation) และสัมภาษณ์เจาะลึก (In-depth Interview) ผลการศึกษาพบว่า 1. ภูมิปัญญาการทำมีดอรัญญิกมีคุณค่าที่สำคัญใน 2 ด้านหลักดังนี้ ประการแรกมีคุณค่าต่อการพัฒนาบุคคล โดยผู้ที่สืบทอดและผู้ที่สนใจเรียนรู้จะได้รับการส่งเสริมการพัฒนาสติปัญญา การพัฒนาอารมณ์ การพัฒนาจิตใจ การพัฒนาร่างกาย และการปรับตัวทางสังคมทำให้เกิดประโยชน์ต่อการดำเนินชีวิต ประการที่สองมีคุณค่าต่อการพัฒนาสังคม โดยการส่งเสริมด้านการศึกษาในฐานะเป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญของชุมชน ส่งเสริมด้านจริยธรรมมีการสอดแทรกข้อคิดในเรื่องของความกตัญญูที่มีอยู่ในพิธีกรรม ประเพณีท้องถิ่น ส่งเสริมศิลปะด้านงานหัตถศิลป์ มีคุณค่าทางเศรษฐกิจโดยสร้างอาชีพและรายได้ให้กับชุมชน สร้างความภาคภูมิใจและความเป็นอัตลักษณ์ของชุมชน แสดงถึงพลังของชุมชนที่ทำให้เกิดกระบวนการพัฒนา 2. ปัจจัยที่มีผลต่อการดำรงอยู่ของภูมิปัญญาการทำมีดอรัญญิกมีดังนี้ การเรียนรู้และการถ่ายทอดความรู้ภูมิปัญญาการทำมีดอรัญญิกภายในชุมชน มีการปรับตัวทางสังคมทั้งรูปแบบการถ่ายทอดและการพัฒนางานมีด ชุมชนมีการประสานงานร่วมมือมีการเผยแพร่และสร้างเครือข่ายเรียนรู้ทางภูมิปัญญา ได้รับการส่งเสริมจากสังคมภายนอก หน่วยงานองค์กรต่างๆ ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมในสังคมไทย 3. แนวทางการสืบทอดภูมิปัญญาการทำมีดอรัญญิก อันทำให้เกิดภูมิปัญญาทำมีดสามารถดำรงอยู่คู่กับสังคมไทยอย่างยั่งยืนมีดังนี้ ควรมีการสืบทอดโดยจัดตั้งคณะกรรมการกลุ่มประธานบริหารภูมิปัญญาการทำมีดอรัญญิกในรูปแบบองค์กร รวบรวมและนำองค์ความรู้ภูมิปัญญามีดอรัญญิกมาบูรณาการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนในสถานศึกษาจัดทำเป็นหลักสูตรท้องถิ่นให้กับเยาวชน สร้างเครือข่ายกับกลุ่มหน่วยงานอื่นๆแสดงความคิดเห็นแลกเปลี่ยนและเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ภูมิปัญญาผ่านช่องทางสื่อต่างๆ เพื่อสร้างความตระหนักการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นในชุมชน This research using qualitative medthod aims to 1) analyze the values of the local wisdom of Aranyik knifesmithing 2) study the existence of local wisdom of Aranyik knifesmithing 3) propose the guidelines for conservation of the local wisdom of Aranyik knifesmithing. The researcher collected data through the review of relevant document, field data collection, observations and in-depth interviews. The Research Findings : 1. The local wisdom of Aranyik knifesmithing values in two main aspects. The first aspect is the value in personnel development. Inheritors and those who are interested in learning to make Aranyik knives will be fostered in intellectual development, emotional development, mental development and physical development as well as social adjustment that are useful for living their lives. The second aspect is the value in social development. In terms of education, the Aranyik knife village is promoted to be the vital learning site of the community. The local wisdom of Aranyik knifesmithing also supports morality by inserting thought of gratitude in rite and local custom. In addition, it promotes arts in terms of craftsmanship that also has economically value by providing jobs and income for people in the community, boosting pride and fostering the community’s identity that represents the power of the community which causes developmental processes. 2. There are many factors influencing the existence of local wisdom in making Aranyik knife. Firstly, knowledge of the local wisdom in making Aranyik knife are learned and transmitted among people in the local community. Secondly, there is social adjustment both in terms of knowledge transmission and development of knifesmithing. Thirdly, people in the community collaborate, disseminate the local wisdom and build the networks of local wisdom learning. Lastly, the community is promoted by outer society, various organizations to be the heritage tourist site of Thailand. 3. The guidelines for conservation of the local wisdom of Aranyik knifesmithing, which brings about the sustainable existence of the local wisdom of Aranyik knifesmithing in Thai society, are as follows: 1) the local wisdom of Aranyik knifesmithing should be inherited by forming a committee of chief executive officers for the local wisdom of Aranyik knifesmithing as an organization. 2) the knowledge of the local wisdom of Aranyik knifesmithing should be collected and integrated into learning and teaching activities in educational institutes as well as establish the local curriculum for youth. 3) building networks with other organizations for exchanging ideas and publicizing the local wisdom of Aranyik knifesmithing through various medias in order to raise awareness of conservation of the local wisdom in the community.